THƠ, CÓ CỚ VÀ VÔ CỚ
Sinh ra và lớn lên ở bờ Bắc sông Vệ (Nghĩa Hiệp, Tư Nghĩa). Dạy học và cư trú ở bờ Nam sông Vệ (Đức Nhuận, Mộ Đức). Thơ Hà Quảng bắt nguồn từ đôi bờ sông thao thiết gió ấy. Có lẽ do sống giữa đôi bờ, nên con sông Vệ được Hà Quảng khám phá ở nhiều góc độ, khía cạnh khác nhau.
Sinh ra, lớn lên ở đó; dạy học, làm thơ ở đó nên Hà Quảng có điều kiện để quan sát và cảm nhận về kỷ niệm, về hiện thực đôi bờ sông Vệ. Lỡ khi kỷ niệm cạn nguồn, anh lại được tiếp sức bởi lớp lớp học trò phổ thông trung học vô tư, hồn nhiên và mơ mộng. Tất cả đó tác động trực tiếp vào tâm hồn người thầy để bật dậy tiếng thơ trước muôn màu hiện thực. Nếu ai đó thử làm thống kê và nhận ra số lượng bài thơ viết về sông Vệ qua ba tập thơ của anh: "Con sóng tình yêu" (2010), "Thao thức" (2013) và "Mưa hoang" (2015) chiếm một tỷ lệ rất cao cũng đừng nên lấy đó làm ngạc nhiên. Thơ ca truyền thống thường "Tức cảnh sinh tình" mà!
Cũng chính từ xuất phát điểm này, mà về sau khi đi đến vùng quê mới nào, anh cũng có thơ. Nghĩa là lại cũng "Tức cảnh sinh tình" như thế. Viết lời Bạt cho tập "Thao thức" của anh, tôi đã giật tít bài là "Hà Quảng – Thao thức những miền quê". Chính vì lẽ đó, tôi nhận ra, thơ Hà Quảng nghiêng về "Thơ có cớ", còn "Thơ vô cớ" xuất phát từ quằn quại nội tâm chính mình, không dựa vào "cái cớ" nào cả thì còn rất ít. Cũng chính vì lẽ đó mà thơ Hà Quảng ít có được những bứt phá nội tâm dữ dội. Ít có những tiếng "nổ ngầm" phát ra từ chính con tim nung nấu của riêng mình. 48 bài thơ trong tập "Mưa hoang" này cũng thế! Hầu hết đều có "cái cớ" của nó. Ví như: "Chiều sông quê", "Dòng sông quê mẹ", "Ngày mai em về sông Vệ", "Chiều mưa Đồng Cát", "Mười cô gái ở ngã ba Đồng Lộc","Quy Nhơn ngày về", "Một thoáng La Gi", "Nắng phương Nam"… Ở quê thì "có cớ" của tình quê:
Em có biết nơi thôn nghèo bên dòng sông Vệ
Tuổi thơ anh lớn lên theo lớp học trường làng
(Chiều sông quê).
Đi xa thì "có cớ" của những tình xa:
Mười vòng hoa trên mười ngôi mộ
Mười bát nhang nghi ngút hương trầm
(Mười cô gái ở ngã ba Đồng Lộc)…
Cả những bài thơ nếu lướt qua đầu đề tưởng là "vô cớ", khi đọc kỹ ta vẫn thấy "có cái cớ" của nó:
Anh gặp em một ngày nắng đẹp
trời bình yên
gió sông Trà lặng lẽ
(Thời gian đừng qua mau)…
"Thơ có cớ" của Hà Quảng dung dị, gần gũi với thi pháp truyền thống, hợp với nghề của anh và được học trò anh đón nhận. Đó là những câu thơ không làm dáng nhưng có dụng công. Phần ý thức của người làm thơ mạnh hơn phần vô thức. Cũng là nhà giáo làm thơ nên tôi rất hiểu cái tâm người thầy trong từng bài thơ Quảng viết. Nhưng hình như, cái người thầy dạy văn Đoàn Văn Khánh (tên thật của anh) có phần "lãnh đạo" người thơ Hà Quảng bằng những "chỉ lệnh" hơi quá khắt khe nên người đọc cứ có cảm giác tiêng tiếc về một sự bứt phá cùng với chút lãng đãng, mơ màng pha đôi chút liêu trai để mặc sức cho con người mơ mộng.
Nói điều này, cũng để xin báo hiệu với anh em rằng, so với hai tập thơ đầu, tập thơ này ta đã thấy hé lộ một Hà Quảng bắt đầu hành trình vào "Thơ vô cớ", bắt đầu có những bộc vỡ tự nội tâm, tự đào sâu vào chính mình để mộng mơ hơn một chút, phá cách hơn chút nữa, đưa những bài "thơ- rõ-ràng- ý" sang những bài "thơ-cô-đặc-tứ". Ngay cái tên "Mưa hoang" của tập thơ này đã nói lên điều đó.
Và trong những bài "thơ vô cớ" ấy, ta bắt gặp những câu thơ đẹp và lạ hơn, bắt gặp một Hà Quảng mới:
– chiều về chậm chậm
mấy chú ve sầu giữa tháng tư đi đâu
(Nỗi nhớ)
– Mái tóc của ai thời đi học
Về trong giấc mơ
(Em có phải là cô gái ấy?)
– Em ao ước trở thành loài hoa dại
nên thơ anh cũng hóa dại khờ
(Tình anh)
– Ngọn lửa tình vẫn ầm ĩ trong anh
sao anh khao khát chút nắng vàng bên khe suối
(Ngọn lửa tình)
– Chiều hoang sơ mộng mị
Em đi tìm nghĩa chữ yêu?
(Mưa hoang)…
Vâng! Chúng ta tiếp tục mong Hà Quảng có nhiều hơn những phút "hóa dại khờ" và "hoang đàng"; nhiều hơn nữa những "ngọn tình ầm ĩ cháy" cùng những "hoang sơ mộng mị" ngay chính trong lòng mình để chuyển thi pháp từ "có cớ" sang "vô cớ" ngày một thơ hơn.
Xin vui mừng giới thiệu tập thơ thứ ba của Hà Quảng – "Mưa hoang" cùng bạn đọc xa gần!
Xóm Chòi Dầu, Nguyên tiêu Ất Mùi, 2015.
Nhà thơ, Tiến sĩ MAI BÁ ẤN
CHÙM THƠ TRONG TẬP “MƯA HOANG”
CHIỀU SÔNG QUÊ
Anh thả hồn cùng dòng sông quê
Nước chậm trôi năm tháng vọng về
Bãi bắp ngày xưa cha xẻ hàng gieo hạt
Lá lên xanh nhịp võng trưa hè.
Lũy tre làng hát khúc tình ca
Tình yêu em và con sông quê mẹ.
Em có biết nơi thôn nghèo bên dòng sông Vệ
Tuổi thơ anh lớn lên theo lớp học trường làng.
Em có lần về thăm Đồng Viên
Nơi có bậc sinh thành
Để bây giờ có anh có vần thơ…
Yêu thương biết mấy
Sông Vệ trôi chiều lắng đọng suy tư.
Chiều sông quê dào dạt ước mơ
Tiếng sáo diều ngân nga triền sông trầm lắng
Con đường làng vương vương màu nắng
Hoa ngọc lan nhà ai…theo gió đi về.
TÌNH EM
Nơi em sinh ra và tuổi thơ em ở đấy
Sông Vệ chầm chậm trôi
Anh đón cơn gió về đèo Eo Gió
Anh đón tình em từ cơn mưa.
Tình em tựa khúc dân ca
Mượt mà dòng suối chảy
Hoa dại bên đường ngẩn ngơ
Hành Nhân chiều tháng bảy.
Anh cảm nhận sự bình yên
Anh cảm nhận bao điều hạnh phúc
Những câu thơ tỏa ra từ lồng ngực
Những câu thơ xanh trong giấc mơ…
Tình em như sa mạc bao la
Như mảnh trăng khuya bầu trời xa lắc
Như mảnh trăng khuya mơ màng vằng vặc
Trăn trở hoài có lắng đọng suy tư?
NGÀY MAI EM VỀ SÔNG VỆ
Ngày mai em về sông Vệ
Mây buông tím trời nhung nhớ
Tình em nỗi niềm trăn trở
Có người mong đợi chờ em.
Ngày xưa vụng về câu nói
Ngày xưa chỉ có trong mơ
Bây giờ sương giăng lạc lối
Bây giờ chỉ biết ngẩn ngơ.
Trách cho tơ duyên trắc trở
Tơ duyên sao quá phũ phàng
Sông Vệ cứ trôi chầm chậm
Lặng thầm ôm mộng tương tư.
Ngày mai em về sông Vệ
Nhớ thương con sóng vỗ bờ
Nhớ thương ngày xưa còn đó
Trăng mờ lạc lõng bơ vơ.
Chuyến đò giờ đã sang ngang
Chuyến đò bên kia sóng nước
Nỗi niềm làm sao nói được
Thôi đành… khoảng lặng trong anh.
CHIỀU MƯA ĐỒNG CÁT
Mưa về trên Đồng Cát
Thị trấn nhỏ bình yên
Để lòng ai nhung nhớ
Một khoảng trời vô biên…
Chiều Đồng Cát loang tím
Gió sông Thoa tràn về
Em xa mờ heo hút
Giọt mưa dài lê thê!
Ly cà phê chờ đợi
Tí tách từng giọt rơi
Em cõi miền mờ ảo
Sao sóng lòng đầy vơi?
Cơn mưa chiều lãng đãng
Dòng sông Thoa thì thầm
Bây giờ em xa cách
Để lòng ai nhớ mong.
Mưa về trên Đồng Cát
Con sóng vỗ đôi bờ
Ai âm thầm lặng lẽ
Cơn gió nào bơ vơ?
THỜI GIAN ĐỪNG QUA MAU.
Anh gặp em một ngày nắng đẹp
trời bình yên
gió sông Trà lặng lẽ
chiếc lá vàng rơi nhẹ
nơi góc phố ta ngồi.
anh trầm tư theo dòng mơ tưởng
em lặng thầm theo nỗi nhớ mùa thu
con sông Trà
mùa nước đầy
mùa nước cạn
bao mùa thu ra đi
mùa thu lại về.
trời Quảng Ngãi giăng giăng mây tím
em dịu hiền man mác dáng thu
trong khoảng lặng thinh
chiếc đồng hồ
tích tắc
tích tắc…
từng tiếng buông rơi.
mùa thu về thật hay
nơi góc phố chúng mình tâm sự
cảnh vật đang suy tư
cảnh vật đang ao ước
thời gian đừng qua mau…
